15 stycznia 2021 roku przypadła 80. rocznica prawykonania „Kwartetu na koniec czasu“ Oliviera Messiaena. W 1941 roku kompozytor oraz jego trzej francuscy współwięźniowie Henri Akoka, Etienne Pasquier i Jean Le Boulaire po raz pierwszy wykonali ten utwór podczas niewoli w obozie jenieckim Stalag VIII A w ówczesnym Görlitz.
Z tej okazji powstała dokumentacja filmowa stacji Arte w reżyserii Ute Feudela, w której wystąpili muzycy światowego formatu: pianista Pierre-Laurent Aimard, wiolonczelista Jean-Guihen Queyras, skrzypaczka Isabelle Faust i klarnecista Jörg Widmann. W filmie nie tylko wybrzmiewa cały utwór, ale także pokazany zostaje historyczny aspekt jego powstania, a całość poprzeplatana jest wywiadami z artystami.
W ramach projektu „Messiaen w obozie jenieckim w Görlitz: Polsko-niemiecka premiera filmu w plenerze” 12 sierpnia 2021 roku dokumentacja ta zostanie pokazana w przestrzeni publicznej. Tego dnia zaplanowane są trzy pokazy filmowe w języku niemieckim z polskimi napisami o godz. 20:00, 21:00 i 22:00 przy kościele pw. św. Piotra i Pawła w Görlitz przed budynkiem Waidhaus. Wraz z naszym partnerem projektu, Fundacją Pamięć, Edukacja, Kultura serdecznie zapraszamy Państwa do obejrzenia projekcji.
Oto jak stacja Arte opisuje swoją produkcję:
Kompozytorzy nie zawsze mają wpływ na wybór miejsca, w którym powstaje ich dzieło. Czasem decydują o tym zdarzenia z zewnątrz. Tak też było w przypadku „Kwartetu na koniec czasu“ Oliviera Messiaena. Francuski muzyk skomponował utwór po tym jak latem 1940 roku trafił do niemieckiej niewoli. Kompania, do której należał została początkowo osadzona w okolicach Nancy. Po niedługim czasie przeniosła się jednak do Stalagu VIII A w Görlitz, który znajdował się na obrzeżach dzisiejszego Zgorzelca, w Polsce. 15 stycznia 1941 roku to dzień, w którym w baraku teatralnym po raz pierwszy wybrzmiał „Kwartet”. „Nigdy więcej nie słuchano go z takim skupieniem i wnikliwością“, wspominał później Messiaen. W prapremierze udział wzięło około 400 słuchaczy, głównie więźniów obozu. Wszyscy oni znajdowali się z dala od ojczyzny, na śląskiej ziemi niczyjej, doskwierał im głód i zimno. Muzyka, którą usłyszeli podczas tamtego koncertu, tak osobliwa, klarowna, prawie że niebiańska, wywarła na nich ogromne wrażenie.
Tytuł utworu odnosi się do Apokalipsy św. Jana, która głosi: Już nie będzie zwłoki! … gdy odezwie się i zacznie trąbić siódmy anioł, spełni się tajemnica Boga.
(…) Zarówno w Niemczech, jak i w Polsce, we Francji, a także w całym muzycznym świecie, Olivier Messiaen ze swoim dziełem stanowi symbol humanizmu, przypominając o okropnościach przeszłości i nawołując do niezapominania o nich w przyszłości.
Wydarzenie odbędzie się z uwzględnieniem aktualnie obowiązujących wymogów sanitarnych.
Adres: Bei der Peterskirche 8, 02826 Görlitz
Projekt „Messiaen w obozie jenieckim w Görlitz: Polsko-niemiecka premiera filmu w plenerze“ jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) w ramach Funduszu Małych Projektów INTERREG Polska-Saksonia 2014-2020.
